Cezayirli 17 yaşındaki Nahel Merzouk’un Fransız polisi tarafından göğsünden vurularak öldürülmesinin akabinde başlayan hareketlerle Paris bir anda gündüzden gece jenerasyonuna geçti. Avrupa’yı yangın yerine çeviren olayların yaşandığı Paris, sokak müziklerinin yükseldiği, dört bir yanında sanat yapıtlarını sergilendiği kent kimliğini kaybetmiş durumda. Paris şu günlerde, artık kaçışma seslerine, alevlerin iz bıraktığı duvarlara ve yanmış ya da aksi çevirmiş otomobillerin sergilendiği sokaklara sahne oluyor. Nahel’in mevti, yıllardır artan Fransız ırkçılığı ile ona karşı hâlâ direnişi gösteren Mağrip asıllı yeniden Fransız vatandaşları ortasındaki uçurumu daha da derinleştirmiş. Katil polis için düzenlenen bağış kampanyasında toplanan fiyat 1 milyon avroyu buldu. Bu Fransa’daki hümanizmin müsamaha ve yurttaşlık şuurunun düzeyini gösterir nitelikte.
Paris sokaklarında, bilhassa de Şanzelize Caddesi, Eyfel Kulesi ve Notre Dame Kilisesi üçgeni içerisinde görülen şiddet ve yağma, olayların dördüncü gününden itibaren sona ermiş üzere. 45 bin polisin sevk edildiği bu üç gün içerisinde ayrıyeten son iki gündür Fransız askerleri de görülüyor. Her sokak başında her köşe başında bulunan emniyet kuvvetleri adeta kuş uçurtmuyor. Rastgele bir halde toplanmalara anında müdahale ediliyorlar. 8-10 kişilik bir küme halinde Şanzelize‘de yürümek mümkün değil. Hareketçilerin ve bilhassa de yağmacıların güvenlik tedbirlerini aşmaya yönelik çeşitli taktikler geliştirdiğini de şahit olduk. Siyah kıyafet giymiş gençler dörderli beşerli kümeler halinde Paris sokakları boyunca dolaşıyorlar ve emniyet güçlerinin açıklarını kollayarak bir anda 40-50 kişilik kümeler halinde birleşerek yağma ve taarruz hareketleri gerçekleştiriyorlar. Ama güvenlik güçleri, aldıkları önlemlerle bu toplanmalara müsaade vermiyor.
Paris merkezde bu tablo yaşanırken banliyölerde durum çok farklı. Dün ziyaret ettiğimiz Nanterre’de önemli bir tansiyon hakim. Bölgede yaşayan ve nadiren sokaklarda görebildiğiniz birkaç şahısla girdiğimiz diyaloglar, “Orayı çabucak terk etmemiz” istikametindeki tavsiye ve ihtarlarla sonuçlandı. Banliyölerin dışına çıkmak için çağırdığımız hiçbir taksi bölgeye girmek istemedi. Nanterre’nin pek çok noktasında yanmış araçları görmek mümkün. Polisin dahi bulunmak istemediği bölgede yanmış araçların enkazları duruyor. Duvarlar ‘Nahel için adalet’ sloganlarıyla dolu.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron‘un güvenlik siyasetlerini artırması ve Adalet Bakanı dahil olmak üzere pek çok kabine üyesinin gerek aksiyoncuları gerekse de ailelerini tehdit etmesi ile olaylar Paris’in merkezinde büyük ölçüde bastırılsa da Nahel’in vefatıyla başlayan toplumsal kırılmanın Fransa için orta ve uzun vadede getireceği tabloyu kestirim etmek çok da güç değil. Güvenlik siyasetleriyle oluşan süreksiz baharın ve kapıda bekleyen ‘Batı Baharı’nın ne vakit başlayıp ne vakit son bulacağı en büyük merak konusu.
17 yaşındaki Cezayir asıllı Nahel Merzouk’u öldürerek Fransa’nın birçok kentini yangın yerine çeviren protestoların fitilini ateşleyen polis memuru için yardım kampanyası başlatılması büyük reaksiyon çekti. Katil polise takviye için GoFundMe platformunda açılan kampanyada dün prestijiyle 1 milyon avro sonuna ulaşılırken, toplumsal medyada çok sayıda kullanıcı kampanyaya reaksiyon göstererek geri çekilmesi davetinde bulunuyor. Öldürülen Nahel’in babaannesi Nadia, Fransız çok sağcı siyasetçi Eric Zemmour’a yakın bir isim olan Jean Messiha tarafından başlatılan bağış kampanyasının “içini sızlattığını” belirtti.
Nahel’in polis kurşunuyla öldürüldüğü gece bilhassa Nanterre ve etrafındaki kentlerde sokaklara dökülen gençler, araçları ve çöp bidonlarını ateşe verdi, polislere havai fişek fırlattı. İkinci gece olaylar, Paris’in birtakım banliyölerine ve ülkenin birkaç büyük kentine yayılırken şovlar, 3. gününde Belçika’ya ve 5. gününde İsviçre’ye sıçradı. Dün gece de devam eden aksiyonlarda şu ana kadar en az 5 bin araç kundaklandı, bin bina hasar gördü yahut ateşe verildi, 250 polis/jandarma karakolu atağa uğradı. Şovlarda bugüne kadar 700’den fazla kolluk kuvveti yaralandı, yaklaşık 3 bin 200 kişi gözaltına alındı. Fransa İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, gözaltına alınanların ortalama yaşının 17 olduğunu belirtti. Nanterre Savcılığı, genci öldüren polisin “kasten öldürme” kabahatinden tutuklu yargılanacağını açıkladı.
İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Fransa’da polisin bir genci vurmasıyla patlak veren protestoların öbür bölgelere yayılmasının önlenmesi gerektiğini söyledi. Rai3 kanalındaki programa katılan Tajani, memleketler arası gündeme dair değerlendirmelerde bulundu. Tajani, “Bu durumun, bir çalkantının yaşanmakta olduğu Belçika, İsviçre ve Fransızca konuşulan tüm alana saman alevi üzere yayılmasını engellemeliyiz. Şiddete karışanlar izole edilmeli ve sıkıntılar siyaset yoluyla çözülmeli” dedi.