Cumhuriyet’in haberine nazaran, ekonomik sıkılaşma adımları ve yüksek enflasyon, inşaat kesimindeki bu krizi daha da derinleştirdi. Türkiye’nin en büyük inşaat firmalarından biri olan Yenigün İnşaat’ın konkordato talebi, daldaki zorlukları gözler önüne serdi. Yüksek finansman maliyetleri ve devletten ödeme alınamaması üzere nedenlerle dev markalar birer birer konkordatoya başvuruyor. Bölümün temsilcileri, bilhassa kamu projelerinde yaşanan ödeme problemlerinin müteahhitleri iflasa sürüklediğine dikkat çekiyor. İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Genel Başkanı Tahir Tellioğlu, malzeme fiyatlarındaki artışın bölümü derinden etkilediğini ve krediye erişim imkânlarının zorlaştığını belirterek, “Müteahhitlerin şartsız tasfiye hakkına sahip olması gerekiyor. Aksi takdirde müteahhitler büyük mali cezalarla karşı karşıya kalıyor” dedi.
İNŞAAT MALİYETLERİ UÇUŞA GEÇTİ
Son bir yılda inşaat gereçlerindeki fiyat artışları, bölümdeki durumu daha da zorlaştırdı. Çimento, beton, demir üzere temel gereçlerin fiyatları büyük bir süratle yükseldi. Bilhassa çimento ve beton fiyatlarındaki artış, inşaat projelerini durma noktasına getirdi. Tedarik zincirindeki kahırlar, güç maliyetlerindeki artışlar ve global ekonomik dalgalanmalar, bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Ayrıyeten, asfalt kaplamalar ve çatı gereçleri üzere eserlerde yaşanan fiyat artışları da projelerin bütçelerini zorluyor.
İnşaat dalı yalnızca materyal fiyatlarındaki artışla değil, tıpkı vakitte iş gücü kasvetiyle da çaba ediyor. Tecrübeli personellerin kesimden ayrılması ve genç personellerin kesime girmemesi nedeniyle önemli bir iş gücü açığı ortaya çıktı. 2023 yılında inşaat firmalarının %74’ü iş gücü eksikliğini en büyük sorun olarak gösterdi.
TÜİK DATALARI İLE MÜTEAHHİTLERİN HESAPLARINDAKİ KALEMLER BİREBİR DEĞİL
Eski ihale kanununda, fiyat artışları inşaatta kullanılan materyallere nazaran yapılırken, yeni kanun Tefe-Tüfe oranına nazaran hesaplama yapılmasını öngörüyor. Bu değişiklik, kamu müteahhitlerini güç durumda bırakıyor. TÜİK’in açıkladığı artış kalemleri, inşaat dalında kullanılan materyallerle örtüşmüyor. Kamu müteahhitleri, bu maliyet artışları altında ezildiğini belirtiyor ve “bu maliyetleri karşılayamıyorum, işi bırakıyorum” deme bahtına sahip olmadığını açıklıyor. Müteahhitler şayet inşaatı yarıda bırakırlarsa, hem teminat mektupları yanıyor hem de bir daha devlet ihalesi alamıyorlar.
YÜKSEK FAİZ ORANLARI VE FİNANSAL BASKILAR
Kredi faizlerindeki artış, projelerin finansmanını zorlaştırıyor. 2023 yılında inşaat firmalarının yüzde 90’ı yüksek faiz oranlarını kıymetli bir sorun olarak belirtti. İnşaat kredilerinin faizlerinin artması, projelere başlama kararlarını geciktiriyor ve birçok firma bu yüzden projelerinden vazgeçmek zorunda kalıyor. Daldaki firmalar, projelerini tamamlamakta zorlanırken, finansal baskılar nedeniyle konkordato müracaatlarında önemli bir artış yaşanıyor.
SEKTÖRDE YANLIŞ SİYASETLERİN ETKİSİ
Anadolu Yakası İnşaatçıları Derneği Lider Yardımcısı Ahmet Erkutoğlu, hükümetin yanlış siyasetlerinin inşaat kesimini batma noktasına getirdiğini savundu. Devletin müteahhitlere tam ödeme yapamaması, firmaların iflas etmesine yol açıyor. Kentsel dönüşüm projelerinde bile firmalar önemli kasvetler yaşıyor. Erkutoğlu, kredi ve mevduat faizlerindeki artışın satışları durma noktasına getirdiğini ve piyasada nakit düşüncesinin hâkim olduğunu belirtti.