İNŞAAT kesimi oyuncuları son devirde ‘bekle-gör’ konumuna geçti. Artan fiyatlar ve yüksek faiz nedeniyle yaşanan sakinlik, maliyetlerdeki öngörülemeyen yükseliş ve finansmana erişim sorunu yeni konut arzının önünde değerli pürüz oluşturdu. Tüm bunların sonucunda yeni inşaat için verilen ruhsatlarda önemli gerileme görüldü.
Önceki gün açıklanan yapı müsaade istatistiklerine nazaran; ülke genelinde, ikinci çeyrekte yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 22.7, daire sayısı yüzde 28.9 ve yüzölçümü yüzde 30.9 azaldı. İkinci çeyrekte inşası için ruhsat verilen daire sayısı 137 bin 210 oldu. Pandemi tesirindeki 2019 yılını bir yana bırakırsak, 2009’dan sonra ‘en düşük ikinci çeyrek verisi’ görüldü.
İLK 6 AYDA GEÇEN YIL AŞILDI?
İnşaat şirketleri, sakin piyasaya karşı alternatif oluşturmak için istikametini yurtdışına çevirdi. (TCMB) datalarına nazaran; Müteahhitlerin bu yılın birinci yarısında yurtdışında yaptıkları inşaat yatırımlarının meblağı, geçen yılın tamamında yaptıkları yatırımı solladı. 2023’ün tamamında 159 milyon olan yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı inşaat yatırımları, bu yılın birinci yarısında 253 milyon dolara ulaştı. Geçen yılın birinci yarısında ise bu sayı 50 milyon dolar olarak kayıtlara geçmişti.
Öte yandan birçok şirket Türkiye’de yatırımdan da vazgeçmiş değil. Konuta talep olduğunu gören şirketler, yanlışsız vakitte yatırım için beklediklerini lisana getiriyor. Yılsonunda faiz indirimlerinin başlayacağını ve indirimlerin kredi faizlerine 2025’in birinci çeyreğinde yansıyacağı öngören firmalar yurtiçinde yeni şantiyeler için hazırlık yapıyor.
BİREYSEL ALIM DA GiDEREK ARTIYOR
Türkiye’den konut alan yabancıların sayısı azalırken, Türkiye’deki ferdî yatırımcıların yurtdışından alımları artıyor. TCMB datalarına nazaran ferdi gayrimenkul alımları yılın birinci yarısında 1.2 milyar dolara yükseldi. Gayrimenkul Hizmet İhracatçıları Derneği (GİGDER), 5-10 yıl evvel yıllık 130 milyon dolar düzeyinde olan Türklerin yurtdışındaki gayrimenkul alımlarının bu yıl sonunda 3 milyar dolara ulaşabileceğini açıkladı.
Yabancıya Türkiye’den konut satışı ise ocak-temmuz devrinde bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 42 azalarak 12 bin 811 oldu. 2024 sonunda yabancıya satışın 2-2.5 milyar dolar düzeylerine gelmesi bekleniyor. Hem GİGDER, hem de dalın önde gelen dernekleri bu yıl birinci kere gayrimenkulde cari açık verileceğini lisana getiriyor.
YURTDIŞI NEDEN ÖNE ÇIKTI?
Bireysel alıcı: Kiralara getirilen sınırlama, ikinci konuta kredi musluklarının kısılması yatırımcıları yeni arayışa yönlendirdi. Türkiye’de fiyatların süratle yükselmesi, tıpkı ya da emsal fiyata yurtdışı alternatiflerini öne çıkardı. bazında kira getirisi birçok kesim için cazip oldu. Vizesiz hür dolanım hakkı, sarsıntı korkusu ve çocukların eğitimi başlıkları da yurtdışından alımı tetikledi.
Şirketler: Türkiye’deki sakinlik periyodunda frene basmak yerine alternatifleri değerlendiriyorlar. Riski az, arsa bedeli düşük, öngörülebilen piyasa kurallarına sahip noktalara yönelen şirketler bu formda kayıpları telafi ediyor. İnşaat konusundaki tecrübeleri Türk şirketleri memleketler arası arenada bir adım öne çıkarıyor.