Sarı, yaptığı açıklamada, 23 Ekim 2024’te Erdek Körfezi’nde yine ortaya çıkan müsilajın, 6 Kasım’da Marmara Adaları etrafı ile Tekirdağ kıyılarına, 13 Kasım’da İstanbul Prens Adaları’na, 5 Aralık’ta ise İzmit Körfezi’ne ulaşarak yaklaşık 7 hafta içinde bütün Marmara Denizi’ne yayıldığını belirtti.
19 Aralık’ta Çanakkale Boğazı çıkışında Kumkale açıklarında, yani Kuzey Ege kıyılarında ağır müsilaj görüntülendiğine dikkati çeken Sarı, “Yer yer yüzeye çıksa da mevcut kaidelerde 3-25 metre derinliklerde örümcek ağı gibi denizi saran müsilajın suların ısınmasıyla birlikte ilkbahardan itibaren yüzeye çıkma ihtimali hayli yüksek. Deniz tabanına çökmeye başlayan müsilaj, pinalar, deniz çayırları, süngerler ve mercanlar üzere canlı kümelerini tehdit etmeye başladığı üzere balıkçıların attıkları ağı çekemez hale gelmesine neden olmaya başlamıştır.” tabirini kullandı.
Müsilajın, kirlilik, deniz koşullarındaki durağanlık ve iklim değişikliğine bağlı su sıcaklığındaki çok artışın tetiklemesiyle denizin ışıklı bölgesinde fitoplankton denilen minik bitkiciklerin gerilim kaidelerinde çok çoğalmasıyla oluştuğunu anlatan Sarı, müsilajın oluşma kaidelerine katkı sağlayan onlarca faktör ve tesirden bahsedilebileceğini fakat bunların içinde yalnızca deniz kirliliği yani denize bilinçsizce boca edilen azot ve fosforun denetim edilebileceğini aktardı.
MARMARA DENİZİ KISKAÇ ALTINDA
Sarı, denizin kirlilik yükü azaltılmadığı sürece müsilaja neden olan denetim dışı faktörlerin varlığı devam ettikçe müsilaj oluşumunun süreceğini kaydetti.
Marmara Denizi’nin, etrafında yerleşik yaklaşık 25 milyon nüfusun, ülkenin yarısına hizmet sunmak üzere kümelenmiş ağır endüstrinin, iki yüzden fazla akarsu tarafından taşınan yayılı kaynaklardan ulaşan kirleticilerin kıskacında bulunduğunu vurgulayan Sarı, şöyle devam etti:
“Marmara Denizi’nde üstte Karadeniz’den Akdeniz’e yanlışsız boğazlar aracılığıyla kuzey-güney taraflı üst akıntı, altta ise Akdeniz’den Karadeniz’e hakikat güney-kuzey taraflı alt akıntı mevcuttur. Bu özgün akıntı sistemi, ekosistem bilgisinden mahrum birtakım bilimsel değerlendirmelere dayandırılarak yıllardır evsel, endüstriyel, ziraî ve başka atıkların derin deşarjla denize boca edilmesine neden olmuştur. Beklenti derin deşarjla derinlere boca edilen atıkların, Akdeniz kökenli akıntı ile uzaklaştırılması ve sonunda Karadeniz’in derin sularına iletilmesidir. Bu yanlış fikir günümüzde de hala tesirli olacak ki Ergene Nehri’nin arıtılamayan suları da tünellerle havza atlatılarak Marmara Denizi’ne boca edilmeye başlanmıştır.”
ARITMADA BİR ARPA UZUNLUĞU YOL ALINAMADI
2021 yılında yüksek iştirakli çalıştaylar ve bilimsel katkılarla 22 aksiyondan oluşan Marmara Denizi Hareket Planı (MDEP) oluşturulduğunu belirten Sarı, “Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu kurulmuş, Marmara Denizi özel etraf müdafaa bölgesi ilan edilmiş, müsilajsız Marmara’ya ulaşmak için stratejik plan hazırlanmış olsa da Marmara’nın kirlilik yükü ne yazık ki azaltılamamıştır. Örneğin 2021 yılında yüzde 51 oranında ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulan evsel atıklar, 2024 yılında fakat yüzde 0,7 ilerleme ile yüzde 51,7 oranında arıtılabilmektedir.” tabiri kullanıldı.
Gelinen noktada Bilim Heyetinin 25 Aralık 2024’te tekrar toplandığını, mevcut durumun değerlendirildiğini ve alınması gereken önlemlerin bilim insanları tarafından tekrar vurgulandığını aktaran Sarı, şunları kaydetti:
“Yani bilim rehberliğini yapmış, söyleyeceğini söylemiştir. Artık iş, uygulayıcılardadır. Merkezi idareden lokal idarelere, özel kesimden sivil toplum kuruluşlarına, ferdi olarak her bir vatandaşa kadar müsilaja karşı birlikte tedbir almak hepimizin sorumluluğu ve vazifesidir. İşbirliği yapılmadığı sürece bu felaketten kurtulma talihimiz yoktur.
Marmara Denizi’nin kirlilik yükünü azaltmak için ivedilikle sanayi kuruluşlarının atık deşarjı akarsuların debisine nazaran tekrar düzenlenmeli, akarsuların zehir kanalına dönüşmesine neden olan sanayi atıkları kontrolle engellenmeli, çalışmayan atık arıtma tesisleri çalışır hale gelmeli, denize çamur dökülmesi önlenmeli, ulusal seviyede vatandaşların denize yardım etmesini sağlayacak kampanyalar başlatılmalı, Marmara Denizi balıkçılığı müsilaj dikkate alınarak tekrar düzenlenmeli ve müsilajdan ziyan görecek bölümler için ivedilikle sigorta sistemleri geliştirilmelidir.”